معرفی بنفشه یا گل بنفشه و خواص درمانی آن

بنفشه گونه‌های مختلفی دارد وحشی و پرورشی. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه از آنها که خواص دارویی داشته و در طب سنتی نیز کاربرد دارد (بنفشه‌ی وحشی معطر) اشاره شده است.

نام علمی:

Viola odorata L.، نام فرانسه Violette odorante و نام انگلیسی آن Sweet violet می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، بنفشه، بنفشه وحشی، گل بنفشه، بنفشه طبی، بنفشه معطر، بَنَفسِج و نوشه نامیده شده است.

تیره گیاه:

بنفشه Violaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و چند ساله با ساقه‌هایی خزنده و خوابیده روی زمین به ارتفاع حدود 20 سانتی‌متر و دارای ساقه‌ی زیرزمینی (ریزوم‌دار) رونده می‌باشد. برگ‌های آن قلبی شکل و دندانه‌دار که با دمبرگی دراز از یقه گیاه خارج می‌شوند. گل‌های آن منفرد، بنفش گاهی موارد سفید یا گلی رنگ و دارای دمگل‌های دراز هستند که از بین دمبرگ‌ها می‌رویند و دمگل‌ها پس از اینکه به گل نشستند خمیده می‌شوند. میوه‌اش پوشینه، مدور، کرکدار و محتوی دانه‌هایی به رنگ زرد است که لکه‌های سفید رنگی روی دانه‌ها رویت می‌شود.  

طبیعت بنفشه:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن سرد و مرطوب است.

رویش جغرافیایی:

در برخی از نواحی معتدل کشورهای اروپایی، آسیایی، آفریقایی و در ایران بیشتر در نواحی استان‌های شمالی به صورت خودرو روییده و کاشته نیز می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در آن:

موسیلاژ، اسید سالیسیلیک، یک ماده ملون آبی رنگ، اسانس، ویولین و غیره در آن یافت شده است.

بخش مورد استفاده:

برگ و گل. در ضمن ریشه‌ی گیاه نیز خواص دارویی دارد.

نحوه مصرف:

معمولاً برگ و گل بنفشه را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

منظم کننده کار مجاری تنفسی و نرم کننده سینه، تصفیه کننده خون و آرام‌بخش، صفرابر و خلط‌آور، مدر و معرق، ضد التهاب دستگاه گوارش و تب‌بر، التیام‌بخش زخم‌ها و کاهنده فشار خون، تقویت کننده کلیه و مثانه و برطرف کننده یبوست، ضد میگرن و مفید برای بیماری‌های ریه، مسکن سرفه‌های مقاوم و ضد برونشیت حاد، برطرف کننده ناراحتی‌های معده، کبد و کلیه و ضد نفس تنگی می‌باشد. در ضمن برای گریپ، زکام، سرماخوردگی، نزله‌های مزمن، گلودرد، سیاه سرفه، سرخک، سرخچه، مخملک، سینوزیت، جوش‌های صورت، ذات الریه و اختلالات صفراوی نیز مفید است.

تذکر:

استفاده از آن برای اشخاص مبتلا به ناراحتی‌های قلبی و افسردگی مضر و برای خانم‌های باردار ممنوع است.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.